Feiten over de kleiput

Wat was de aanleiding voor dit project?

Het Platform Natuur en Landschap constateerde in 2010 dat er sprake was van relatief weinig natuurwaarden in de kleiput.  Zij hebben de gemeente verzocht of het mogelijk is daar meer natuur te ontwikkelen. De gemeente heeft vervolgens onderzoeken laten uitvoeren  om de huidige natuurwaarden van de kleiput vast te leggen en de te behalen natuurwinst in beeld te brengen. Uit deze onderzoeken blijkt dat de huidige natuurwaarden van de kleiput laag zijn door de diepte van de waterplas, de steile oevers en de matige waterkwaliteit.

Wat was het doel van project?

Het doel van dit project was tweeledig:

• Het versterken van de natuurwaarden van de kleiput. Uit onderzoek bleek dat een natuurwinst te behalen viel door het minder diep maken van de waterplas en het aanbrengen van glooiende oevers. Bij een ondiepe plas met natuurlijke oevers neemt de biodiversiteit toe, doordat er meer watervegetatie en meer macrofauna ontstaat en er meer voorplantingsmogelijkheden voor amfibieën en libellen ontstaan. Het verondiepen van de kleiput is alleen toegestaan als dat leidt tot voldoende natuurwinst. Dit is ter beoordeling aan Waterschap Rijn en IJssel.
• Het gebied rondom de kleiput aantrekkelijker maken voor de inwoners en bezoekers van Winterswijk.

Hoe werd de kleiput ondieper gemaakt?

Voor het ondieper maken van de kleiput werd gebruik gemaakt van overtollige grond die voor een deel al is opgeslagen in het gronddepot van de gemeente. Het ging bijvoorbeeld om grond die is vrijgekomen bij de aanleg van riolering.

Welke grond werd gebruikt voor de kleiput?

Voor het verondiepen van de kleiput werd schone grond en licht verontreinigde grond gebruikt. Sterk verontreinigde grond mag niet worden toegepast. Alle grond moet vooraf gekeurd (bemonsterd en geanalyseerd) worden. Het keuringsresultaat wordt door Waterschap Rijn en IJssel getoetst voordat de grond mag worden gebruikt.

Licht verontreinigde grond mag alleen worden toegepast als het afkomstig is uit het werkgebied van Waterschap Rijn en IJssel. In de praktijk was -vanwege de transportkosten - alle toe te passen grond afkomstig uit Winterswijk of directe omgeving.

Hoe werden het ondieper maken van de kleiput en de gebiedsontwikkeling gefinancierd?

Normaal gesproken voert de gemeente overtollige grond af. Voor het transport en de verwerking van de grond moet worden betaald. Door de overtollige grond te gebruiken voor het ondieper maken van de kleiput konden kosten worden bespaard. Die besparingen werden ingezet voor de natuurontwikkeling in de kleiput en voor gebiedsontwikkeling rondom de kleiput. Daarnaast ontvingen we een vergoeding door de acceptatie van grond van derden.

Zijn er negatieve effecten van de herinrichting te verwachten?

Voor de herinrichting heeft de gemeente een inrichtingsplan gemaakt, dat getoetst wordt door Waterschap Rijn en IJssel. In dit inrichtingsplan wordt uitgebreid ingegaan op onder andere de huidige situatie, het eindbeeld, het milieuhygiënische toetsingskader, de uitvoeringsaspecten en monitoringsverplichtingen. Tijdelijke overlast als gevolg van de uitvoering van de werkzaamheden is onvermijdelijk.

Wat is het toekomstbeeld voor de kleiput?

In het inrichtingsplan van de kleiput wordt de plas ondieper gemaakt. Twee van de vier oevers krijgen een minder steil, glooiend talud. De overige twee oevers behouden hun huidige aanzien, onder andere vanwege het behoud van de cultuurhistorische beleefbaarheid van de kleiwinput.

Waarom staat er een hek om de kleiput?

Om te voorkomen dat er illegaal grond in de kleiput terecht komt en om bijvoorbeeld vissen te voorkomen, is er een hek geplaatst. Dit hek blijft staan tot dat de herinrichting is afgerond of wordt zoveel eerder verwijderd als de verondieping is afgerond. 

Wat gebeurt er met de Japanse duizendknoop op het terrein?

Grond rondom de kleiput

Op dit moment groeit er Japanse duizendknoop op enkele plekken rond de kleiput. Van de Japanse duizendknoop is in 2018 een nulsituatie vastgelegd. Er zijn verschillende methoden om de Japanse duizendknoop te voorkomen en te bestrijden.

In het voorjaar van 2019 en 2020 is geëxperimenteerd om met elektriciteit onkruid van binnenuit te koken, van de wortels naar de bovengrondse delen. Er wordt gebruik gemaakt van natuurlijke geleiding in de planten waardoor de elektrische lading zich door de plant verspreid en de hele plant verhit wordt. Door deze hitte wordt het vocht in de plant verdampt en barsten de plantcellen waardoor de plant dood gaat.

Partijen grond die van buiten de gemeente komen en die worden aangeleverd buiten de vulperiode en Japanse duizendknoop bevatten, worden tijdelijk op het depot opgeslagen. Deze worden afgedekt met landbouwfolie. Ook de grond met Japanse duizendknoop op de landtong worden met landbouwfolie afgedekt om verspreiding te voorkomen.

Transport

Rondom het transport van partijen grond waarin Japanse duizendknoop zit, scherpt de gemeente de maatregelen aan. Wettelijk is verplicht dat deze transporten moeten worden afgedekt, dat is ook gebeurd met de transporten die tot nu zijn geweest. We onderzoeken nu welke aanvullende maatregelen mogelijk zijn, dat kan bijvoorbeeld zijn het schoonspuiten van de vrachtwagens.

Plan van aanpak

De gemeente is bezig met het ontwikkelen van een plan van aanpak rondom de bestrijding van en het beheersbaar houden van de Japanse duizendknoop in Winterswijk. Hiervan houden wij u op de hoogte. Met de bestrijdingsproef met elektriciteit is een stap gezet in het nemen van concrete maatregelen.  De gemeente wil in 2021 de Duizendknoop in dit gebied bestrijden.

Is sportvissen in de kleiput toegestaan?

Nee, het college van burgemeester en wethouders heeft in april 2019 het besluit genomen de kleiput aan de Driemarkweg niet open te stellen voor visactiviteiten, ook niet in de toekomst. De reden hiervoor is dat het niet past binnen de doelstelling behoud en versterking van de natuurwaarden op deze plek; rust en ruimte zijn hierbij essentieel. Recreatieve mogelijkheden zijn om die reden niet opgenomen in het plan. Daarnaast is het door de ontwikkeling van een brede rietzone (30-50 meter) met een variabele waterdiepte fysiek niet mogelijk om vanaf de Driemarkweg zonder voorzieningen bij het open water te komen. Het realiseren van voorzieningen zoals een steiger, vlonderpad of een dijkje zijn gezien de beoogde rust niet wenselijk. Het toestaan van een enkele voorziening aan het water is bovendien niet wenselijk, gezien de moeilijke handhaafbaarheid van beperkte visactiviteiten.

Wanneer worden de werkzaamheden afgerond?

Vier jaar eerder dan gepland rondt de gemeente de herinrichting van de kleiput af. Uiterlijk in 2023. Afhankelijk van de hoeveelheid verbeteringen die nog kunnen worden uitgevoerd, zijn de werkzaamheden afgerond en opgeleverd in de winter van 2021/2022 of in de winter van 2022/2023. Dit gebeurt in afstemming met het Waterschap Rijn en IJssel. 

Hoe wordt de kleiput afgewerkt?

Voor de planten en dieren in de waterplas is een goede bodem- en waterkwaliteit met variatie in bodemdiepte van belang. De gemeente gaat daarom eerst bepalen of er nog een vulperiode nodig is om de kleiput goed te kunnen afwerken. Daarbij kijkt de gemeente welke extra maatregelen ze kan treffen om de bodem- en waterkwaliteit te verbeteren. Komend voorjaar neemt het college een besluit over de afwerking van de kleiput.

Wat zijn de gevolgen van het vroegtijdig stoppen van de verondieping van de kleiput voor de gebiedsvisie Molenveld?

Het college moet op zoek naar andere middelen voor de toekomstige maatregelen in dit gebied. Nu overtollige grond van projecten niet meer afgezet wordt in de kleiput, moet de gemeente extra investeren in de afvoer van die gronden. Daarmee valt de oorspronkelijke dekking voor de uitvoering van de volledige gebiedsvisie Molenveld weg. De verwachte opbrengsten van de herinrichting zijn lager, omdat het project kleiput eerder stopt.